Τα πρόσωπα στα έργα του Γκόγκολ και η κοινωνική τους διάσταση

 

Στα έργα του, “Ο Επιθεωρητής” και “Η Μύτη”, ο Γκόγκολ χρησιμοποιεί τους χαρακτήρες για να εξετάσει και να σατιρίσει την κοινωνία της εποχής του, αποκαλύπτοντας την υποκρισία, τη διαφθορά και την παράνοια που διακατείχε την ρωσική γραφειοκρατία και κοινωνία.

Ιβάν Αλεξάντροβιτς Χλεστακόφ (του Επιθεωρητή) για παράδειγμα είναι ο κεντρικός  χαρακτήρας του έργου και ένας τυχοδιώκτης από την Αγία Πετρούπολη. Κατά λάθος θεωρείται από τους αξιωματούχους μιας μικρής επαρχιακής πόλης ως ένας υψηλόβαθμος επιθεωρητής που ήρθε να ελέγξει την πόλη. Είναι ένας κωμικά υπερβολικός χαρακτήρας που απολαμβάνει την κατάσταση και εκμεταλλεύεται την παρεξήγηση για να αποκομίσει προσωπικά οφέλη. Ο Χλεστακόφ είναι ένας χαρακτήρας που ενσαρκώνει την επιπολαιότητα και την επιθυμία για γρήγορη άνοδο, χωρίς ιδιαίτερη ηθική ή πνευματική βάση.

Ο Έπαρχος Αντον Αντονόβιτς  είναι ο Διοικητής και ο κύριος αξιωματούχος της πόλης και είναι ο πρώτος που πανικοβάλλεται με την υποτιθέμενη άφιξη του επιθεωρητή. Είναι ένας χαρακτήρας που αντιπροσωπεύει την διαφθορά και την υποκρισία της τοπικής εξουσίας. Μέσα από την κωμική του απεικόνιση, ο Γκόγκολ τον παρουσιάζει ως έναν άνδρα που είναι έτοιμος να κάνει τα πάντα για να κρύψει την ανεπάρκεια και τις ατασθαλίες του.

Άλλοι Αξιωματούχοι και Πολίτες της Πόλης: Οι υπόλοιποι αξιωματούχοι, όπως ο δικαστής, ο έφορος και ο διευθυντής του ταχυδρομείου, συμβάλλουν στο γενικό κλίμα διαφθοράς και κωμικής υπερβολής. Όλοι αυτοί οι χαρακτήρες προσπαθούν να κερδίσουν την εύνοια του Χλεστακόφ με δωροδοκίες και ψέματα, φοβούμενοι τις συνέπειες της “επιθεώρησης”. Αντιπροσωπεύουν μια κοινωνία γεμάτη φόβο και υποκρισία.

Από την άλλη μεριά οι βασικοί χαρακτήρες στη “Μύτη” είναι κυρίως ο Κοβαλιώφ, υπουργικός πάρεδρος, ένας μεσαίος γραφειοκράτης, υπεροπτικός και εμμονικός με την κοινωνική του θέση. Όταν η μύτη του ξαφνικά εξαφανίζεται από το πρόσωπό του και αρχίζει να ζει μια δική της ζωή, ο Κοβαλιώφ βρίσκεται σε κατάσταση απόγνωσης και πανικού. Μέσα από τον χαρακτήρα του Κοβαλιώφ, ο Γκόγκολ σατιρίζει την επιφανειακή προσήλωση στην κοινωνική εικόνα και την γελοιότητα της υπεροψίας. Ο κουρέας Γιακόβλεβιτς και η γυναίκα του είναι χαρακτήρες σημαντικοί στη πλοκή του διηγήματος αλλά ο χαρακτήρας που είναι πραγματικά  σημαντικός είναι η ίδια η  Μύτη η οποία αν και δεν είναι ανθρώπινος χαρακτήρας, Η Μύτη λοιπόν παίζει καθοριστικό ρόλο στο έργο. Ως ανεξάρτητη οντότητα, η Μύτη αντιπροσωπεύει το παράλογο και το υπερφυσικό στοιχείο της ιστορίας. Η Μύτη ζει τη δική της ζωή, αποκτώντας μάλιστα ανώτερη κοινωνική θέση από τον πρώην ιδιοκτήτη της, και αναδεικνύει το παράδοξο της κατάστασης του Κοβαλιώφ, επιτείνοντας την ειρωνική και σατιρική φύση του έργου.

Ομοιότητες και Διαφορές

Κοινωνική Σάτιρα: Και στα δύο έργα, ο Γκόγκολ χρησιμοποιεί τους χαρακτήρες για να σατιρίσει τη ρωσική κοινωνία. Στον “Επιθεωρητή”, η σάτιρα επικεντρώνεται στη διαφθορά της τοπικής εξουσίας, ενώ στη “Μύτη” εστιάζει στην εμμονή με την κοινωνική εικόνα και την γελοιότητα των κοινωνικών διακρίσεων.

Χρήση του Παράλογου: Ο Γκόγκολ χρησιμοποιεί το παράλογο ως βασικό στοιχείο και στα δύο έργα. Στον “Επιθεωρητή”, το παράλογο προέρχεται από την παρεξήγηση και την υπερβολική αντίδραση των αξιωματούχων, ενώ στη “Μύτη”, το παράλογο είναι κυριολεκτικά ενσωματωμένο στην πλοκή, με μια μύτη που αποσπάται από το σώμα και αποκτά δική της υπόσταση.

Αποκαλύψεις Ανθρώπινων Αδυναμιών: Και στα δύο έργα, οι χαρακτήρες αποκαλύπτουν βαθιές ανθρώπινες αδυναμίες, όπως η υποκρισία, η φιλοδοξία, η ματαιοδοξία και η γελοιότητα. Ο Γκόγκολ δείχνει πως οι άνθρωποι συχνά είναι έρμαια των κοινωνικών τους ρόλων και της επιφανειακής τους εικόνας.

Διαφορές

Προσωπικότητα των Κεντρικών Χαρακτήρων: Ο Χλεστακόφ στον “Επιθεωρητή” είναι ένας τυχοδιώκτης που εκμεταλλεύεται την κατάσταση, ενώ ο Κοβαλιώφ στη “Μύτη” είναι ένα θύμα των περιστάσεων, πανικοβλημένος από την απώλεια της μύτης του και της κοινωνικής του θέσης. Ο Χλεστακόφ είναι ενεργητικός και επιτήδειος, ενώ ο Κοβαλιώφ είναι παθητικός και γελοιοποιείται από την ίδια την κατάστασή του.

Είδος και Τόνος της Σάτιρας: Στον “Επιθεωρητή”, η σάτιρα έχει έναν πιο κοινωνικό και πολιτικό χαρακτήρα, καθώς επικεντρώνεται στη διαφθορά της εξουσίας. Στη “Μύτη”, η σάτιρα είναι περισσότερο υπαρξιακή και σουρεαλιστική, επικεντρωμένη στην παράλογη πλευρά της ανθρώπινης φύσης και την εμμονή με την εμφάνιση και την κοινωνική τάξη.

Δομή και Πλοκή: Ο “Επιθεωρητής” είναι μια κλασική κωμωδία παρεξηγήσεων με σαφή κοινωνικό σχολιασμό, ενώ η “Μύτη” είναι ένα σύντομο, σουρεαλιστικό αφήγημα που ακολουθεί μια πιο χαλαρή, φανταστική πλοκή. Το “Ο Επιθεωρητής” βασίζεται στη δυναμική των χαρακτήρων και την αλληλεπίδρασή τους, ενώ η “Μύτη” εστιάζει στην εσωτερική σύγκρουση και την ψυχολογική ένταση του κεντρικού χαρακτήρα.

Συμπεράσματα

Οι χαρακτήρες στον “Επιθεωρητή” και στη “Μύτη” παρουσιάζουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της κοινωνίας και των ανθρώπινων αδυναμιών μέσω της σάτιρας και του παράλογου. Ο Γκόγκολ χρησιμοποιεί διαφορετικές αφηγηματικές τεχνικές και χαρακτήρες για να αναδείξει τα ίδια θέματα, δείχνοντας την ικανότητά του να ελίσσεται ανάμεσα στην κοινωνική κριτική και την υπαρξιακή σάτιρα. Αν και οι κεντρικοί χαρακτήρες διαφοροποιούνται στον τρόπο που παρουσιάζονται και αντιδρούν στις καταστάσεις, και τα δύο έργα παραμένουν πιστά στην εξερεύνηση της ανθρώπινης φύσης μέσα από το πρίσμα του παράλογου και της ειρωνείας.